Os Pinos

 Os Pinos é o poema do himno galego. Pertence ao libro Queixume dos Pinos, e foi un dos poemas engadidos ao longo das edicións.Consta de dez estrofas, as catro primeiras son o Himno de Galicia, adoptado formalmente en 1981 coa aprobación do Estatuto de Autonomía. Púxolle música Pascual Veiga (1842-1906). 

O poema está escrito en oitava italiana de versos heptasílabos. Abunda a prosopea e a indosincrasia.

O himno é froito dunha conversa entre o compositor e o propio Pondal en 1890. O primeiro borrador recibe o título de Breogán. Pascual Veiga solicita cambios na acentuación para poder adaptalo ao ritmo musical. 

O texto definitivo preséntase o 22 de maio de 1890 no certame organizado polo Orfeón nº 4 da Coruña. Non se chegou a interpretar a peza.

A consideración de himno fíxose en 1907 cando os emigrantes da Habana empezaron a cantalo en actos rexionalistas e agraristas, tomando popularidade fronte ao Himno de la Acción  Gallega. 

Durante a ditadura de Primo de Rivera, as sociedades galegas americanas mostran interés por difundilo. Durante a Segunda República, consegue un certo grao de recoñecemento, pero non chegou a considerarse o himno oficial de Galicia.

A partires de 1975, no seo dunha ditadura franquista que prohibiu a cultura, coincidindo coa celebración do Apóstolo, na Praza da Quintana a xente comezaba a poñerse de pé ao entoar esta peza. En 1981 recoñécese como himno de Galicia.

Por uns erros de transcrición  feita ao longo dos anos e que se ve reflexada na lei de símbolos de 1984, o himno que se canta non é a versión oficial de Pondal. Varias investigacións de Pilar García Negro e Manuel Ferreiro inciden na importancia da restauración dos símbolos nacionais e da súa dignificación. Por todo isto, en Vía Galega fíxose unha campaña de concienciación sobre os nosos símbolos nacionais coa letra restaurada do himno, tal e como o propio bardo escribiu.

Himno oficial coa letra restaurada

Que din os rumorosos na costa verdecente, ó raio trasparente do prácido luar? Que din as altas copas de escuro arume arpado co seu ben compasado monótono fungar? Do teu verdor cinxido e de benignos astros, confín dos verdes castros e valeroso clan, non des a esquecemento da inxuria o rudo encono; desperta do teu sono fogar de Breogán. Os bos e xenerosos a nosa voz entenden e con arroubo atenden o noso rouco son, más sós os ignorantes e férridos e duros, imbéciles e escuros non nos entenden, non. Os tempos son chegados dos bardos das edades que as vosas vaguedades cumprido fin terán; pois, donde quer, xigante a nosa voz pregoa a redenzón da boa nazón de Breogán.